Wstrząs anafilaktyczny: przyczyny, objawy, pierwsza pomoc.

Wstrząsem anafilaktycznym nazywamy gwałtowną, zagrażającą życiu reakcję organizmu na dany czynnik: alergen, warunki temperaturowe lub zażyty lek. Jego objawy pojawiają się nagle i nasilają wyjątkowo szybko, dlatego niezbędne jest natychmiastowe udzielenie pierwszej pomocy osobie, która go doznała. Jak rozpoznać wstrząs anafilaktyczny? Co zrobić, gdy się pojawi?

Przyczyny wstrząsu anafilaktycznego

Układ odpornościowy reaguje na wszystko, z czym styka się nasz organizm. Dzięki jego odpowiedzi możliwe jest zwalczenie większość drobnoustrojów, co chroni przed rozwojem infekcji. Zdarza się jednak, że reakcja organizmu jest zbyt silna, co objawia się alergią, a w skrajnych przypadkach — wstrząsem anafilaktycznym.

Wstrząs anafilaktyczny pojawia się najczęściej wskutek kontaktu z:

• alergenami wziewnymi: pyłkami, sierścią zwierząt;
• pokarmami: najczęściej orzechami, pszenicą, jajami, owocami morza, przyprawami;
• lekami: głównie antybiotykami, szczepionkami i narkotycznymi oraz nienarkotycznymi lekami przeciwbólowymi,
• jadem owadów: pszczół, os;
• a także w wyniku działania silnego stresu, wysiłku fizycznego, zbyt wysokiej lub zbyt niskiej temperatury otoczenia.

Jak objawia się wstrząs anafilaktyczny?

Reakcja anafilaktyczna pojawia się gwałtownie, niemal natychmiast po kontakcie z czynnikiem drażniącym. Objawem charakterystycznym jest nagłe obniżenie ciśnienia krwi, co skutkuje zawrotami głowy, osłabieniem, dezorientacją, a niejednokrotnie nawet utratą przytomności.

U większości pacjentów pojawiają się także objawy ze strony układu oddechowego. Są to: kaszel, chrypka, świszczący, płytki i utrudniony oddech. Największe zagrożenie stanowi jednak obrzęk dróg oddechowych, który prowadzić może do ich całkowitego zablokowania.

Wśród innych objawów wymienia się:

świąd i zaczerwienienie skóry (rumień pokrzywka), nudności, wymioty, biegunkę katar, podrażnienie spojówek, lęk oraz uczucie niepokoju.

Pierwsza pomoc

Lekiem odwracającym skutki wstrząsu jest adrenalina, dlatego jej podanie powinno być podstawą udzielania pierwszej pomocy. Adrenalina podana domięśniowo prowadzi do obkurczenia naczyń krwionośnych oraz znacznego ograniczenia wydzielania substancji, która doprowadziła do wstrząsu.

Kolejnym krokiem jest wezwanie pomocy oraz podjęcie próby usunięcia czynnika drażniącego – np. żądła pozostawionego w wyniku ukąszenia.

Jeśli doszło do utraty przytomności lub chory wymiotuje, koniecznie należy ułożyć go w pozycji bocznej bezpiecznej. Jeśli jest przytomny – na plecach, z nogami uniesionymi ku górze.

Nawet jeśli chory otrzymał adrenalinę, która przyniosła poprawę, niezbędna jest hospitalizacja. Zdarza się, że objawy wstrząsu nawracają po kilkunastu godzinach.