Próba wysiłkowa

Kiedy jest zalecana? 

Próba wysiłkowa jest zalecana głównie w celu diagnozowania lub wykluczania choroby wieńcowej. Jest szczególnie użyteczna do oceny przyczyn bólów w klatce piersiowej, do oceny efektywności leczenia niewydolności serca, oraz do określenia stanu zdrowia Pacjenta po zawale serca. Ponadto, badanie to może być stosowane do oceny skuteczności zastosowanych metod leczenia, w tym działania stymulatorów serca, oraz do oceny wydolności fizycznej i czynności układu krążenia u osób, u których w EKG spoczynkowym zaobserwowano niespecyficzne zmiany.

Próba wysiłkowa jest również zalecana dla sportowców, szczególnie tych uprawiających sporty o wysokim stopniu intensywności lub dla osób planujących podjęcie intensywnego treningu. Jest to ważne narzędzie umożliwiające ocenę wydolności sercowo-naczyniowej oraz wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, które mogą być niewidoczne podczas spoczynku. W szczególności, badanie to może być pomocne w identyfikacji problemów sercowych, które mogą zwiększać ryzyko poważnych komplikacji podczas intensywnego wysiłku fizycznego.

Próba wysiłkowa jest zalecana w następujących sytuacjach:

• Diagnostyka dolegliwości bólowych w klatce piersiowej. Badanie pomaga w ocenie przyczyn bólu, szczególnie jeśli podejrzewane są problemy sercowe.
• Ocena stopnia zaawansowania choroby niedokrwiennej serca. U osób z podejrzeniem lub już zdiagnozowaną chorobą niedokrwienną serca, próba wysiłkowa może ocenić jej wpływ na funkcjonowanie serca.
• Ocena skuteczności leczenia choroby niedokrwiennej serca. Monitorowanie postępu terapeutycznego u Pacjentów leczonych z powodu choroby wieńcowej.
• Kwalifikacja do badań inwazyjnych: Takich jak koronarografia, w celu dalszej diagnozy stanu tętnic wieńcowych.
• Rehabilitacja po zawale lub zabiegach chirurgicznych serca. Do oceny stanu zdrowia serca i wytrzymałości Pacjenta po poważnych epizodach sercowych lub zabiegach, jak pomostowanie tętnic wieńcowych.
• Ocena ryzyka u osób uprawiających sport. W szczególności u sportowców i osób aktywnie uprawiających sport, próba wysiłkowa może wykryć ukryte problemy sercowe, które mogą być niebezpieczne podczas intensywnego wysiłku fizycznego.
• Ocena ryzyka u osób początkujących w aktywności fizycznej. Dla osób, które planują rozpoczęcie intensywnego treningu, szczególnie jeśli wcześniej nie były aktywne fizycznie.
• Ocena funkcji serca u osób z zaburzeniami rytmu serca. W celu identyfikacji potencjalnych problemów rytmu serca, które mogą się nasilać podczas wysiłku.

Jak się przygotować do badania?

Przygotowanie do próby wysiłkowej obejmuje kilka ważnych kroków. Przede wszystkim Pacjent powinien unikać spożywania posiłków, kawy, herbaty i papierosów przez 3 godziny przed badaniem. Ponadto, przez 12 godzin przed próbą wysiłkową nie zaleca się wykonywania intensywnego wysiłku fizycznego. W przypadku przyjmowania leków, Pacjent powinien skonsultować z lekarzem zlecającym badanie, czy i które leki powinien odstawić przed badaniem. Dodatkowo, wskazane jest, aby Pacjent ubrał się wygodnie, w niekrępujące ruchów ubranie oraz wygodne buty, odpowiednie do wykonywania ćwiczeń na bieżni lub rowerze stacjonarnym.

Podstawowe zasady przygotowania do próby wysiłkowej:

• Unikanie posiłków, kawy, herbaty i palenia papierosów przez 3 godziny przed badaniem.
• Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przez 12 godzin przed próbą.
• Konsultacja z lekarzem w sprawie ewentualnego odstawienia leków przed badaniem.
• Ubieranie wygodnego, niekrępującego ruchów stroju oraz wygodnych butów sportowych.

Przebieg badania 

Próba wysiłkowa trwa zwykle około 30 minut. Przeprowadzane jest zawsze w obecności lekarza, a w pomieszczeniu znajduje się zestaw do udzielenia pomocy w nagłych przypadkach. Na początku osoba przeprowadzająca badanie poprosi Pacjenta o rozebranie się od pasa w górę, aby umożliwić przyklejenie elektrod, które będą przekazywać informacje na temat pracy serca. Po zakończeniu wysiłku fizycznego, Pacjent odpoczywa, a kontrolne zapisy EKG są nadal wykonywane.

Przebieg próby wysiłkowej  wygląda następująco:

1. Przygotowanie Pacjenta
   • Pacjent rozbiera się od pasa w górę, aby umożliwić przyklejenie elektrod monitorujących pracę serca. Elektrody są umieszczane na klatce piersiowej i tułowiu pacjenta.
2. Rozpoczęcie próby
   • Pacjent rozpoczyna ćwiczenia na rowerze stacjonarnym lub bieżni, przy stopniowo zwiększanym obciążeniu. Podczas wysiłku ciągle kontrolowany jest zapis EKG, a ciśnienie krwi mierzone jest co 3 minuty.
3. Zakończenie ćwiczeń
   • Po osiągnięciu maksymalnego wysiłku lub na żądanie Pacjenta ćwiczenia są przerywane.  Po zakończeniu ćwiczeń wykonywane są dodatkowe zapisy EKG w spoczynku.
4. Analiza wyników
   • Dane są przekazywane do lekarza, który interpretuje zapis EKG w kontekście wysiłku fizycznego.

Interpretacja wyników 

Wyniki próby wysiłkowej są zwykle dostępne w ciągu kilku dni po wykonaniu badania. Próba wysiłkowa może być dodatnia, ujemna lub niedokończona. Dodatni wynik występuje, gdy podczas badania pojawiają się objawy niedokrwienia mięśnia sercowego. Ujemny wynik oznacza, że pacjent osiągnął ustaloną wcześniej maksymalną częstość akcji serca bez objawów niedokrwienia. Próba jest uważana za niedokończoną, jeśli nie została doprowadzona do zamierzonej częstości akcji serca, nawet jeśli brak jest objawów niedokrwienia.

Po otrzymaniu wyników

• Pacjent spotyka się z lekarzem prowadzącym. 
• W zależności od wyników, lekarz może zalecić dalsze badania takie jak:
  • Echo serca
  • Holter ciśnieniowy
  • Badania laboratoryjne
  • Konsultacje z innymi specjalistami
• Lekarz może również zdecydować o zmianie w leczeniu, na przykład dostosowaniu dawek leków, wprowadzeniu nowych leków, lub innych interwencjach medycznych.
• Jeśli wyniki są w normie i nie wskazują na poważne problemy, zalecane mogą być regularne kontrole lub kontynuacja obecnego planu leczenia.