Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki. Źródła i właściwości zdrowotne
Większości kojarzą się z kuracją antybiotykową, zdrowymi jelitami czy też produktami fermentacji mlekowej. Probiotyki i prebiotyki, bo o nich mowa, pełną w naszym organizmie bardzo ważną rolę, jednak mało kto wie, czym właściwie jest probiotyk, a czym prebiotyk. Podobne nazewnictwo sprawia, że bardzo często te dwie nazwy są mylone, podczas gdy są to dwie zupełnie różne substancje. Probiotyki to mikroorganizmy, zasiedlające różne środowiska, w tym organizm człowieka. Odpowiednia ilość probiotyków wywiera korzystny wpływ na organizm żywiciela. Występują przede wszystkim w sfermentowanych produktach mlecznych, kiszonkach, fermentowanych wyrobach mięsnych, zakwasie, piwie oraz winie. Są one również dostępne w formie preparatów farmaceutycznych.
Produkty bogate w probiotyki:
- kapista kiszona
- ogórki kiszone
- fermentowane produkty mleczne i bezmleczne (kefir, jogurt)
- grzyb herbaciany (kombucha)
- kimchi
- warzywa kiszone
- piwo oraz wino
Wśród korzyści płynących z działania probiotyków na organizm człowieka należy wymienić:
- regulacja perystaltyki jelit oraz uszczelnianie bariery śluzówki jelita
- udział w trawieniu niektórych pokarmów (np. laktoza)
- lepsze wchłanianie składników mineralnych i witamin
- produkcja witamin z grupy B
- zmniejszenie wchłaniania substancji toksycznych do organizmu oraz neutralizacja części toksyn znajdujących się w pokarmie
- zapobieganie niedoborom hormonów
- łagodzą i zmniejszają nasilenie biegunek
- przeciwdziałają zaparciom
- przywrócenie naturalnej mikorflory jelitowe (np. po przyjmowaniu antybiotyków)
- zwiększenie wydajności układu immunologicznego
- obniżenie liczby próchnicotwórczych paciorkowców
- obniżenie zawartości złych frakcji cholesterolu w krwi
Prowadzi się również badania nad korzystnym wpływem probiotyków na lecenie cukrzycy, nowotworów, HIV, chorób serca, nadciśnienia oraz miażdżycy. Prebiotyki to nietrawione składniki żywności. Są pożywką dla probiotyków. Pobudzają i symulują aktywność lub wzrost jednego lub określonej liczby rodzajów dobrych dla organizmu bakterii. Praktycznie niestrawione docierają do okrężnicy, gdzie ulegają całkowitej fermentacji i rozkładowi przez bakterie sacharolityczne. Prebiotyki występują naturalnie w produktach pochodzenia roślinnego.
Pokarmy bogate w prebiotyki to:
- czosnek
- cykoria
- karczoch
- szparagi
- cebula
- pszenica
- banany
- owies
- jagody
- topinambur
- liście mniszka lekarskiego
- por
- rośliny strączkowe
Produkuje się je także sztucznie np. laktulaoza, galaktooligosacharydy, fruktooligosacharydy, maltooligosacharydy, cylkodekstryny, laktosacharoaza. W dostępnych na runku produktach spożywczych najczęściej można spotkać produkty wzbogacane w najbardziej efektywne probiotyki – inulinę i oligorfuktozę. Inuliną jest pozyskiwana głównie z korzeni cykorii. Ze względu na to że nie powoduje wzrostu poziomu insuliny i glukozy w krwi, jest ona dodawana do preparatów dla diabetyków. Dodaje się ją głównie do mlecznych napojów fermentowanych, serków topionych, ciast, lodów, a także napojów zbożowych. Oligofruktoza jest zamiennikiem cukru. Znajdziemy ją głównie w produktach typu light i słodzikach.
Do zalet prozdrowotnych prebiotyków można zaliczyć:
- obniżenie frakcji cholesterolu LDL we krwi
- stymulacja układu immunologicznego
- zwiększenie przyswajalności wapnia
- zapewnienie odpowiedniego pH w jelitach
Probiotyki i prebiotyki mogą występować razem, w przypadku takiej kombinacji mamy do czynienia z synbiotykami. Synbiotyki występują zarówno w żywności (np. kiszona kapusta, kombucha) jak i specjalnie skomponowanych preparatach farmaceutycznych.
Szukając pro i prebiotyków w pożywieniu, warto zwrócić uwagę, czy faktycznie mamy do czynienia z produktem poddanym naturalnej fermentacji, a nie produktem sztucznie zakwaszonym lub poddanym pasteryzacji, która zabija baterie, także te pożyteczne. Stąd należy wybierać np. kiszoną kapustę, a nie kapustę kwaszoną.
